Amersfoort is een stad die groeit, die verduurzaamt en waarin we samen zorgdragen voor onze inwoners. Onze stad is in beweging en ontwikkelt continu. Bewoners, bedrijven, verenigingen, maatschappelijke organisaties en instellingen, gemeenteraad en –bestuur; samen vormen we de stad en bouwen we aan de toekomst van Amersfoort. Wij zijn trots op onze aantrekkelijke, fijn leefbare en inclusieve stad en we willen dat ook blijven voor de generaties na ons. De opgaven waarmee we de komende jaren te maken krijgen, maken dat echter geen vanzelfsprekendheid. Als nieuw gemeentebestuur spraken wij ons in 2018 daarom uit om aan de slag te gaan met deze grote opgaven:

• Amersfoort groeit: onze stad is voor veel mensen een aantrekkelijke woonomgeving en de komende jaren blijven we groeien. Deze groei biedt kansen: zo kunnen wij onze economische positie verder uitbouwen en ons vestigingsklimaat voor bedrijven versterken. Maar de groei brengt ook uitdagingen met zich mee, onder andere op het terrein van bereikbaarheid, wonen en het voorzieningenniveau.
• Tegelijkertijd met de groei is het van belang om ons in te blijven zetten voor de inclusiviteit van onze stad. We zijn een stad waarin een thuis is voor alle mensen, ongeacht hun afkomst, levensovertuiging, geaardheid, beperking of andere achtergrond. En een stad waarin we toegankelijke en kwalitatieve ondersteuning en zorg bieden die mensen nodig hebben, rekening houdend met hun persoonlijke omstandigheden en mogelijkheden.
• Van belang voor alle Amersfoorters is daarnaast de verduurzaming van de stad. Energie en warmte zijn schaarse goederen waarmee we verantwoord om dienen te gaan en het veranderende klimaat vereist dat we maatregelen nemen om ook in extreme weersomstandigheden onze veiligheid en gezondheid te garanderen.

Het afgelopen jaar hebben wij niet stilgezeten. We hebben samen met de stad eerste stappen gezet om regie te nemen op deze drie belangrijke opgaven: de verduurzaming, groei en inclusiviteit van onze stad. De komende jaren blijven wij daarop inzetten. In de Kadernota lieten wij al zien dat we voor deze opgaven ook capaciteit en financiële middelen beschikbaar stellen. Immers, als stad willen wij voldoende woningen, duurzame energie, warmte en passende, betaalbare zorg aan onze inwoners kunnen bieden. In voorliggende programmabegroting vertalen wij de drie opgaven naar concrete doelen en activiteiten. Daarbij onderscheiden wij drie hoofdlijnen van beleid:

• De duurzame en groeiende stad
• De inclusieve en veilige stad
• De lerende, werkende en dynamische stad
  

Duurzame en groeiende stad
De verduurzaming van Amersfoort in combinatie met de groei van de stad zien wij als de voornaamste opgaven voor de toekomst. Onze stad groeit naar ruim 182.700 inwoners in 2040. Om deze opgave aan te pakken gaan wij de komende jaren flink bouwen op verschillende plekken binnen de stad. Ook brengen wij de woningbouwopgave van onze regio onder de aandacht bij diverse partijen. Met de uitvoering van het Deltaplan Wonen wordt bovendien, naast het bouwen van woningen, ook de blijvende aantrekkelijkheid, leefbaarheid en duurzaamheid van Amersfoort in stand gehouden. Daarnaast stellen wij de Omgevingsvisie op, waarin de ambities en beleidsdoelen voor de fysieke leefomgeving voor de lange termijn worden vastgesteld.
Tegelijkertijd met de groei van de stad wordt er samen met bewoners in de wijken hard gewerkt aan de verduurzaming van Amersfoort. In het afgelopen jaar zijn er verschillende plannen gemaakt, die de komende jaren worden uitgevoerd.  Zo gaan we in 2020 verder met het deelakkoord duurzaamheid, het opstellen van wijkwarmteplannen en start het energieloket. Binnen de duurzame stad hebben wij daarnaast natuurlijk ook aandacht voor duurzame mobiliteit, klimaatbestendigheid, schone lucht en voldoende groen.

Inclusieve en veilige stad
Amersfoort is een inclusieve stad, waar diversiteit en sociale samenhang hoog in het vaandel staan. Alle mensen, ongeacht hun afkomst, levensovertuiging, geaardheid, beperking of andere achtergrond zijn onderdeel van onze samenleving en wij zijn ervan overtuigd dat iedereen een bijdrage aan onze stad kan en wil leveren. Wij nemen stelling tegen alle vormen van discriminatie en blijven werken aan een toegankelijke stad waarin voor iedereen plek is. En waarin iedereen mee kan doen. Voor mensen die dat nodig hebben, bieden wij kwalitatieve en passende zorg en ondersteuning. Daarvoor werken wij samen met wijkteams, huisartsen, zorgaanbieders, zorgverzekeraars en partijen uit de sociale basisinfrastructuur. Om de zorg en ondersteuning zo effectief mogelijk te organiseren en bovendien betaalbaar te houden, sluiten wij met deze partijen een zorgakkoord. En werken we aan de verbinding van zorg met bijvoorbeeld onderwijs en wonen, zodat ook daar beter wordt samengewerkt. Met de uitvoering van het KPMG-rapport nemen wij extra maatregelen, gericht op het bieden van passende zorg die betaalbaar is en blijft. Ook zetten wij in op preventie en het vroegtijdig signaleren, zodat problemen zoveel mogelijk voorkomen kunnen worden. Het vinden van een goede balans tussen kwalitatieve én betaalbare zorg en ondersteuning is de komende jaren een belangrijk uitgangspunt. Wij vinden het van belang om in dit proces samen op te treden met alle betrokkenen en gaan daarom met de stad in gesprek over de leidende principes die hierbij gelden.
Ook als het gaat om de veiligheid van onze stad geloven wij dat we met preventie en een persoonsgerichte aanpak een grote impact kunnen realiseren, bijvoorbeeld als het gaat om complexe woonoverlast. Wij versterken de handhaving, door capaciteitsvergroting bij de Boa’s. En wij zetten in op de bestrijding van cybercriminaliteit, dat in onze digitale samenleving een steeds grotere rol speelt.
Lerende, werkende en dynamische stad
Amersfoort is een fijne en vitale woon- en werkstad, en ook meer en meer bezoekers weten ons te vinden. Amersfoort staat steeds meer op de kaart bij bedrijven, bij huis- en werkzoekenden en bij recreanten. Met de groei zien we de stad dynamischer worden en dat vraagt ook om een schaalsprong van onze voorzieningen op het gebied van sport en cultuur. De komende jaren gaan wij daarom o.a. de grote culturele instellingen verstevigen, net als de profilering van (culturele) evenementen. Wij zorgen samen met het bedrijfsleven en de onderwijsinstellingen voor een goed vestigingsklimaat, door onder meer in te zetten op een goede aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt. De titel ‘Nationale Onderwijsstad 2020’ laat zien dat wij daarmee goed op weg zijn. In 2020 herdenken en vieren wij 75 bevrijding; daarvoor worden vele activiteiten en evenementen georganiseerd.

Financiële situatie
Naast onze plannen en ons optimisme naar de toekomst, zijn wij ook realistisch als het gaat om onze financiële positie. De opgaven, in combinatie met de financiële situatie waarmee we te maken gaan krijgen, maken dat wij scherpe en gedurfde keuzes moeten gaan maken over wat we wel en niet (meer) gaan doen. De meicirculaire van afgelopen voorjaar bevatte voor veel gemeenten, waaronder de gemeente Amersfoort, fikse tegenvallers. De Rijksuitgaven blijven achter en door het trap-op-trap-af mechanisme, waarbij het gemeentefonds mee groeit of krimpt met de uitgaven van het Rijk, wordt de ontwikkeling van de omvang van het gemeentefonds, het accres, naar beneden bijgesteld. Door deze tegenvallers en onder andere door de ontwikkelingen in de wmo en jeugdzorg krijgen we als gemeente de komende jaren te maken met een structureel tekort. Tegelijkertijd nemen de behoeften, verantwoordelijkheden en daarmee de opgaven en uitdagingen waarvoor wij als gemeenten gesteld staan toe. Daarbij willen wij voorkomen dat er een situatie ontstaat dat door een (mogelijke) cumulatie van knelpunten en financiële risico's de kwaliteit van zorg en ondersteuning in de knel komt. Net als alle andere programma’s zien wij het Sociaal Domein en de opdracht om de groei van de zorg – specifiek in wmo en de jeugdzorg – op te vangen in de begroting als een collectieve verantwoordelijkheid. Nu het Rijk het Sociaal Domein steeds meer integreert in de algemene uitkering, stellen wij voor om in de komende periode te gaan kijken hoe we in onze begroting met dit programma om willen gaan.

Als college staan we nog steeds onverminderd voor de ambities die wij in 2018 hebben uitgesproken en voor de aanpak van de opgaven die wij hierboven hebben benoemd. Omdat wij echter ook met een financiële opgave te maken hebben laten wij nu eenmalig het uitgangspunt los om voor elk jaar een sluitende begroting voor te leggen. De jaarschijven 2020 en 2021 van onze begroting vertonen per saldo (structureel en incidenteel opgeteld) een tekort, maar zijn met inzet van de saldireserve, wel structureel sluitend. Ook kiezen wij ervoor om de extra middelen voor de drie opgaven de komende jaren incidenteel te dekken. Dat betekent dat wij niet al onze plannen tegelijkertijd kunnen uitvoeren. Wel houdt het ons scherp om te bekijken wat er op dit moment echt nodig is. Samen met de gemeenteraad en de stad gaan wij de komende periode in gesprek over de financiële ijkpunten en gaan wij kijken op welke manier we ervoor kunnen zorgen dat wij de begroting weer structureel sluitend kunnen maken. In een open dialoog met de raad en de stad willen wij graag samen naar structurele mogelijkheden zoeken, waarbij geldt dat alle oplossingen besproken kunnen worden: van de inzet van het eigen vermogen, het aanpassen van eerder gemaakte afspraken tot bezuinigen en het verhogen van de lokale lasten. De keuzes die we daarin maken, – met oog voor wat nodig is en met hart voor de stad - zijn bepalend voor de impact die we de komende jaren samen kunnen hebben op de uitdagingen waarvoor we staan.