We werken voortdurend aan het in stand houden van de kapitaalgoederen in de openbare ruimte, zoals wegen, bruggen, riolering, groen en verlichting. Het daarvoor gewenste niveau is ‘de Amersfoortse basis’, vastgelegd in het 'Integraal beheerplan openbare ruimte 2019-2028' (vastgesteld juni 2016), tezamen met de daarvoor benodigde middelen.
Overeenkomstig de besluitvorming over het Integraal beheerplan openbare ruimte zijn vanaf het begrotingsjaar 2019 meer structurele middelen beschikbaar voor groot onderhoud en is er daarnaast investeringsruimte vrijgemaakt voor vervangingsinvesteringen. Na de eerdere bezuinigingen, passen vanaf 2019 daarmee de middelen weer bij ons areaal en de gewenste onderhoudskwaliteit. We dekken het in stand houden van de openbare ruimte en riolering vanuit de volgende middelen:

• Exploitatie (dagelijks en groot onderhoud);
• Voorziening 'groot onderhoud openbare ruimte' (groot onderhoud wegen/openbare ruimte, baggeren en vervanging groen en bomen);
• Voorziening ‘riolering’ (in afwachting van het nieuwe GRP worden de investeringen in de riolering geactiveerd en de voor deze investering beschikbare middelen in de voorziening riolering toegevoegd aan de, sinds de jaarrekeningen 2018 bestaande, reserve riolering);
• Kapitaalsinvesteringen (vervangingen van o.a. wegen, openbare verlichting, bruggen, kademuren en grote speelplekken).

Voor het groot onderhoud en vervangingen stellen we jaarlijks een (financieel) voortschrijdend meerjarenuitvoeringsprogramma (MJP-OR) op met de concrete activiteiten en projecten die we in voorbereiding en uitvoering nemen en de kosten daarvan (voor engineering, uitvoering en bijkomende kosten). Het MJP-OR beslaat steeds een periode van vier jaar, gelijklopend met de periode van de meerjarenbegroting. Voor de begrotingsperiode 2020-2023 is dit het Meerjarenuitvoeringsprogramma Openbare ruimte 2020-2023. In het MJP-OR worden ook de projecten voor de gemeentelijke riolering opgenomen. De besluitvorming en dekking daarvan loopt via het gemeentelijke rioleringsplan (GRP).
Programma groot onderhoud en vervangingen
Het MJP-OR 2020-2023 bevat circa 130 projecten door de hele stad. Dit zijn met name integrale projecten met een gecombineerde aanpak van riolering, wegen, groen, kunstwerken en verlichting, maar ook sectorale projecten voor één van deze onderdelen. Denk bijvoorbeeld aan het vernieuwen van lichtmasten of groot onderhoud aan (hoofd)wegen. Uitgangspunt voor de programmering is dat de openbare ruimte veilig en functioneel blijft en er geen kapitaalvernietiging plaatsvindt. Dit is samen te vatten als de 'technische noodzaak'. Naast deze technische noodzaak geven we met de invulling van de projecten ook vorm aan maatschappelijke wensen, ambities en opgaven, zoals de duurzaamheids- en klimaatdoelstellingen. Als we de openbare ruimte opnieuw inrichten zorgen we er bijvoorbeeld voor dat we (mogelijke) wateroverlast tegengaan, verdroging of hittestress voorkomen, de stad vergroenen en meer CO2-neutraal maken. We zetten ook in op het combineren van onderhoud en vervangingen met de maatregelen voor de energietransitie, zoals de aanleg van collectieve warmtenetten, het verzwaren van de elektriciteitsnetten en de aanpassing of verwijdering van het gasnet. Waar dit leidt tot duidelijke kostenverhogingen zal aanvullende dekking gevonden moeten worden, omdat de genoemde dekkingsbronnen hier niet op zijn berekend.

STAND VAN ZAKEN 2018/2019
Eind 2018 is de "oude" voorziening voor groot onderhoud van wegen, groen, kunstwerken en baggeren afgesloten. De bedoeling was om deze voorziening volledig te benutten. Uiteindelijk resteerde er 2,4 miljoen euro, gelabeld aan zes nog niet afgeronde projecten. Het grootste deel van deze resterende middelen gaat naar de vervanging en reconstructies van de Bisschopsweg, Heideweg-Van Tuijllstraat en Kruiskamp-Methorstraat. Daarnaast geven deze middelen dekking voor het vervangen van zes houten bruggen, het vervangen van brugleuningen in Liendert-Schuilenburg en het herplanten van bomen in de Marnixlaan e.o.. Het resterende budget uit de oude voorziening groot onderhoud wordt in 2019 volledig uitgegeven.
In 2019 hebben we enkele grote projecten afgerond, zoals de herinrichting van diverse wegen in Kruiskamp (van der Doesstraat e.o., Kruiskamp-Methorststraat) en het project Hart van Leusderkwartier (Fahrenheitstraat, Everard Meyster-, Dalton-, Woestijger-, Leusderweg). Nagenoeg gereed aan het eind van 2019 zijn Heideweg-van Tuijllstraat (Hooglanderveen) en Jan Mayenstraat e.o. (Kruiskamp). Daarnaast zijn er in Hoogland-West in het buitengebied wegen opnieuw geasfalteerd, net als op de Weg van de Vrijheid-Rustenburgerweg, en is onderhoud uitgevoerd aan de Stichtse Rotonde.  Naast de integrale projecten, zoals Berg 7-Prins Frederiklaan waar ook aan de riolering wordt gewerkt, wordt riolering ook gerelined (aan de binnenzijde van een coating voorzien). Daarvoor hoeft de grond niet open te worden gemaakt.
Naar aanleiding van initiatieven van bewoners is er bij Boogschutter-Meridiaan het kunstgrasveld vervangen en een deel van de omgeving anders ingericht. In Stadstuin is een brug vervangen vanwege veiligheid. Ook vanuit het initiatief van bewoners is er samen gewerkt aan een nieuwe, klimaatadaptieve inrichting van het Isegrimplein en het Florentijnplein (Schothorst).
Het MJP-OR 2020-2023 geeft een uitgebreidere toelichting op gerealiseerde projecten en de planning voor de komende jaren.
TOENEMENDE COMPLEXITEIT
In de afgelopen jaren bleek het steeds lastig te zijn de beoogde planning te halen en de beschikbare budgetten te gebruiken. Zowel de hoeveelheid als complexiteit van de projecten neemt toe. We hebben hier extra op ingezet en daarmee de achterstand in de uitvoering van projecten gedeeltelijk ingelopen, maar bij wegen laat de meest recente inspectie van 2019 nog te veel lage kwaliteiten zien. De aanpak van deze knelpunten is al ingepland, zowel via herinrichtingsprojecten als groot onderhoud (asfalterings- en herstraatbestekken). We zien dus een voorzichtige kentering, waarbij het beter lukt om de toenemende omvang van het programma bij te houden. In 2018 is een groter deel dan verwacht van de resterende middelen in de "oude" voorziening ook daadwerkelijk besteed. In 2018 en 2019 zijn diverse grote projecten gerealiseerd en opgeleverd. Er worden nog projecten doorgeschoven, maar dit is een relatief klein gedeelte en met een diversiteit aan project-specifieke redenen.
De capaciteit binnen de gemeente om de projecten aan te pakken is vergroot en daarnaast leren we beter omgaan met de langere doorlooptijden van projecten. Deze complexiteit blijkt namelijk een gegeven; beheeropgaven zijn meer en meer verweven met andere relevante maatschappelijke opgaven in de stad. Daarnaast is er een grotere samenloop en afhankelijkheid van planningen van externe partijen. Een voorbeeld van een dergelijke partij is Stedin die voorafgaand aan ons werk kabels en leidingen vervangt of bijlegt, of brosse gasleidingen moet saneren. Maar het kan ook een woningcorporatie zijn die eerst nieuwe woningen moet bouwen voor we de openbare ruimte kunnen aanpakken.
De energietransitie, zoals bijvoorbeeld het aanleggen van warmtenetten, gaat een grote impact hebben op de planning van projecten. Momenteel kan hier nog nauwelijks rekening mee worden gehouden. Wachten op meer zekerheid vertraagt de noodzakelijke aanpak van de bovengrond te veel. Waar mogelijk reserveren we wel ruimte in de onder- en bovengrond voor een toekomstig warmtenet.
Er is tot slot een toenemende invloed op de programmering vanuit de wensen in de stad. Bewoners komen met ideeën voor de kleinschalige aanpassingen van hun eigen woonomgeving, maar ook soms met grotere, meer ingrijpende herinrichtingsprojecten. We kunnen in overleg met de initiatiefnemers de kleine projecten vaak nog relatief snel via budgetten voor de wijk of het jaarlijkse onderhoud oppakken, de tweede categorie moet echter in de programmering worden opgenomen. Als er geen sprake is van een technische noodzaak tot aanpak dan ontbreken de budgetten voor een dergelijk project. Onze vervangingsbudgetten zijn er op berekend dat de openbare ruimte eens in de 40 à 50 jaar -als de technische levensduur afloopt- wordt vervangen. Er is geen financiële ruimte voor tussentijdse vernieuwing. Zo'n vroegtijdige aanpak betekent dan dat er een ander, wel noodzakelijk project moet worden uitgesteld. De gebruikelijke planningstermijnen van 4 tot 5 jaar zijn voor initiatiefnemers niet erg motiverend. Het lijkt dan erg lang te gaan duren voor er iets van hun wensen wordt gerealiseerd.
VOORUITBLIK 2020-2023
In woongebieden is de leeftijd vooral bepalend voor de noodzaak tot vernieuwing. In de eerstkomende jaren ligt het accent in het MJP-OR nog op de zuidelijke delen van Amersfoort en kernen Hoogland en Hooglanderveen. Grote projecten zijn de integrale herinrichting van Berg 7/Frederikslaan, Jericho-Jeruzalem (De Koppel), Kamerlingh Onnesstraat e.o. (Leusderkwartier), Hamseweg-Zevenhuizerstraat en de Engweg e.o. (Hoogland).
Het accent verschuift vervolgens naar Schuilenburg en Liendert en dan verder naar de noordelijke woonwijken zoals Schothorst. De opgave verandert omdat in de nieuwere wijken gescheiden rioolstelsels liggen, waardoor kan worden volstaan met relinen in plaats van het hele riool te vernieuwen. De planning in 2020 is circa 8 km riolering relinen in Liendert en Zielhorst. Tegelijkertijd verlegt de energietransitie, de sanering van brosse leidingen en klimaatadaptatie de aandacht juist weer naar de ondergrond. Onze focus bovengronds blijft het vernieuwen van groen, verhardingen, kunstwerken en verlichting om deze weer passend te maken aan de huidige functionele eisen en maatschappelijke opgaven.
In de binnenstad worden projecten uitgevoerd in het kader van het programma Stadshart. Waar groot onderhoud of vervanging technisch noodzakelijk is wordt dit afgestemd met het programma. Het opgestelde lichtplan wordt uitgewerkt naar een werkplanning voor de vernieuwing van lichtmasten en armaturen. Een bijzonder project is de renovatie van de 17^e eeuwse brug in de Nieuweweg-Havik ("Heksenbrug").
Het hoofdwegennet wordt jaarlijks geïnspecteerd en waar nodig worden op grotere wegvakken de deklagen te vervangen. Aandachtspunt blijven de wegen met geluidsreducerend asfalt. Deze asfaltconstructie is minder sterk, waardoor deze vaker moet worden hersteld.

Ook in 2018 realiseerden we in Amersfoort over het algemeen wel de beoogde B-kwaliteit voor de technische staat van de openbare ruimte.  Op een aantal onderdelen wordt zelfs A-kwaliteit door de aannemers geleverd. Daarmee realiseren we in Amersfoort een goede onderhoudskwaliteit. Door diverse oorzaken staat deze kwaliteit soms wel tijdelijk of op onderdelen onder druk. We werken er steeds aan om zo snel mogelijk weer op het beoogde niveau te komen.
Het uitstellen van vervangingen zet de gewenste onderhoudskwaliteit van groen en wegen in de oudere gebieden onder druk. Op basis van de laatste inspectiecijfers van de verharding zien we de dit terug in een te hoog percentage lage kwaliteiten. Deze gebieden staan over het algemeen al wel in de planning, maar het duurt nog te lang voor we daadwerkelijk tot uitvoering komen. We waarborgen overal de veiligheid en functionaliteit, maar moeten in die buurten soms concessies doen aan de beeldkwaliteit en ‘toonbaarheid’.
De onderhoudskwaliteit wordt altijd weer beïnvloed door het weer. In de natte, warme zomer van 2017 was het vooral lastig om de gewenste kwaliteit voor onkruid op verharding continu te halen. De droge, hete zomer van 2018 liet weer andere knelpunten zien. Vooral jonge bomen hadden het moeilijk. Nieuwe aanplant heeft gedurende de hele zomer water gekregen. We zien dat de conditie van veel bomen te lijden heeft gehad. Nu het ook in 2019 relatief droog is laten ook nu weer bomen (berken, beuken) al vroeg in het jaar  blad vallen. Andere typische problemen door het droge weer zijn losliggende verharding doordat zand uit de voegen verdwijnt en meer luizen. Bij meer regen spoelen de luizen en de zwarte plak, die ze op straat en auto's achterlaten, vaker en beter weg. Droogte leidt tot gladde wegen, wat met vegen en waterwagens zoveel mogelijk wordt bestreden.
Per 1 januari 2019 is ook het besteksgebied Berg-, Leusder- en Vermeerkwartier op de markt aanbesteed. Daarmee is het gebied dat door Eemfors wordt onderhouden nog iets verder ingekrompen, aansluitend op de dalende capaciteit in de organisatie van Eemfors. Bij de aanbesteding van ons wijkonderhoud selecteren we behalve op onderhoudskwaliteit op social return, duurzaamheid en faciliteren van zelfbeheer. Alle aannemers zetten mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in.
In de Binnenstad is de ambitie voor de bovengrondse openbare ruimte kwaliteitsniveau ‘A’, maar in de praktijk ligt de gerealiseerde kwaliteit hier iets onder. Ook dit wordt mede veroorzaakt door later vervangen van areaal, in combinatie met de hoge gebruiksdruk en extra slijtage.  Hiervoor worden in het kader van visie op het Stadshart de komende periode projecten opgepakt, waarna we ook weer het gewenste onderhoudsniveau willen realiseren.

De gemeentelijke vastgoedportefeuille bestaat in hoofdlijn uit twee delen: het maatschappelijk vastgoed en het strategische vastgoed. In totaal zijn het circa 400 vastgoedobjecten, bestaande uit gebouwen en gronden. Het maatschappelijk vastgoed huisvest organisaties die van belang zijn voor een prettige woonomgeving, sociale cohesie en maatschappelijk welzijn. Het zijn musea, wijkcentra, monumenten, sportgebouwen en -velden, atelierruimtes, terreinen voor volks- en speeltuinen en scoutingverenigingen en enkele tijdelijke onderwijsgebouwen. Ook hebben we acht multifunctionele accommodaties (MFA's), waarin meerdere functies met elkaar in één gebouw gehuisvest zijn. Dit betreffen relatief grote en moderne gebouwen in onze portefeuille. Ter illustratie: deze acht gebouwen beslaan meer dan een kwart van het aantal vierkante meters in onze portefeuille. Voorbeelden zijn het Eemhuis, het Icoon en de Zonneparel.
Onderdeel van ons vastgoed zijn ook ongeveer 25 monumentale objecten, onder andere de Koppelpoort, de Onze Lieve Vrouwe-toren en het Belgenmonument. Het zijn met name objecten die een cultuurhistorische en/of maatschappelijke functie binnen de gemeente hebben. De exploitatie van deze groep panden kan door hun kenmerkende karakter niet kostendekkend gebeuren. Deze objecten zijn niet of slechts gedeeltelijk te verhuren en hebben hoge onderhoudskosten, omdat het onderhoud zeer specialistisch van aard is. Om het tekort op de exploitatie in deze groep te verkleinen is een structurele bijdrage in de begroting gereserveerd. Hiermee wordt de instelling van een onderhoudsvoorziening voorbereid.
De strategische portefeuille bestaat uit (tijdelijk) vastgoed, dat verworven is voor de uitbreiding en kwalitatieve verbetering van de stad, zoals voor woningbouw en voor bedrijfsmatige en infrastructurele projecten. Ook het te verkopen vastgoed maakt onderdeel uit van de strategische portefeuille.
Het beheer en de exploitatie van ons vastgoed hebben wij voor een groot deel uitbesteed aan SRO Amersfoort BV. Hiertoe hebben wij met SRO een Raamovereenkomst onroerende zaken gesloten, waarin ook zaken als staat van onderhoud en exploitatierisico zijn opgenomen. De vigerende overeenkomst loopt tot januari 2020. Deze overeenkomst wordt geactualiseerd en verlengd tot 2023. De nieuwe overeenkomst wordt eind 2019 ter besluitvorming voorgelegd. Voor de sportgebouwen en ook de meeste van de welzijns- en culturele gebouwen bouwt SRO de voorziening op en voert zij vanuit deze voorziening het meerjarig, planmatig onderhoud uit. Voor de MFA's en de Flint geldt dat de gemeente de onderhoudsvoorziening opbouwt. De basis voor deze voorziening zijn meerjarige onderhoudsplannen die elke drie jaar geactualiseerd worden. Bijvoorbeeld recent zijn alle onderhoudsplannen van de MFA's geactualiseerd, hetgeen invloed heeft op de hoogte van de noodzakelijke voorziening en daarmee de jaarlijkse dotatie aan deze voorziening.
In de nieuwe Raamovereenkomst scherpen wij onze afspraken met SRO aan. Ook hebben wij met KPI’s vastgelegd welke informatie over ons vastgoed SRO rapporteert op de thema's veiligheid, duurzaamheid en klanttevredenheid. Vanuit deze informatie werken wij de komende jaren met SRO aan de verbetering van de prestaties van ons vastgoed. Daarnaast werken wij aan deze verbetering op basis van de kaders in de Nota Vastgoedbeheer, bijvoorbeeld door beleid te ontwikkelen op het verduurzamen en het beter toegankelijk maken van ons vastgoed. Zo stellen wij een Routekaart op voor de verduurzaming van onze vastgoedportefeuille die wij eind 2019 aan u zullen voorleggen en vanaf 2020 gaan implementeren.

Nieuwe informatie die uit diverse onderzoeken beschikbaar is gekomen en duurzaamheidsambities m.b.t. de  huisvesting van de gemeentelijke organisatie is de aanleiding geweest om bij het samenstellen van het nieuwe coalitieakkoord 2018-2022 het eerder ingezette traject rondom het stadhuis te heroverwegen. In oktober 2019 zal de raad een voorstel worden gedaan voor de realisatie van de nieuwe huisvesting voor de gemeentelijke organisatie. In het nieuwe kantoorconcept staat ontmoeten en samenwerken centraal. Door de toepassing van dit concept kunnen we  onze huisvesting efficiënter  maken en van 5 verschillende locaties naar 1 locatie gaan.
In afwachting van de start van de werkzaamheden voor de gemeentelijke huisvesting wordt in de huidige gebouwen alleen het instandhoudingsonderhoud uitgevoerd. Doordat realisatie van de nieuwe huisvesting nog enige tijd zal duren en om te kunnen voldoen aan wettelijke eisen m.b.t. brandveiligheid en ARBO zullen daarnaast ook extra werkzaamheden noodzakelijk zijn. Het rendement van deze voorzieningen zal uiteraard slechts tijdelijk kunnen zijn, gedeeltelijke desinvestering zal onontkoombaar zijn.
Op dit moment beschikken we  niet over  een onderhoudsvoorziening die rekening houdt met bovenstaande ontwikkelingen. Op basis van verslaggevingsregels was het niet toegestaan om de voorziening onderhoud stadhuiscomplex te handhaven. In 2015 is de voorziening geheel vrijgevallen en gestort in de  bestemmingsreserve onderhoud gebouwen stadhuisplein. De reserve wordt gevoed met de jaarlijks dotatie voor onderhoud gebouwen stadhuisplein. De onttrekking zal op basis zijn van de werkelijk uitgaven plaatsvinden. Dat betreft instandhoudingsonderhoud voor de huidige gebouwen. Na het gereedkomen  van de nieuwe huisvesting wordt een nieuw duurzaam meerjarenonderhoudsplan opgesteld, waarna de reserve wordt omgebouwd naar een reguliere onderhoudsvoorziening
Voor de niet te renoveren locaties (Stadhuisplein 4,5 en 7, Hof 2 en de gebouwen van het CNME) geldt dat het beheer en onderhoud van deze panden in lijn wordt gebracht conform de beleidskaders in de Nota Vastgoedbeheer. Voor deze locaties zijn nieuwe duurzame meerjarenonderhoudsplannen opgesteld.

De IT (vervangings)investeringen bestaan zowel uit vervangingen op het terrein van de technische infrastructuur als vervanging en doorontwikkeling van bedrijfsapplicaties. Het doorvoeren van de vervangingen is gericht op het handhaven van de bedrijfszekerheid en (verplicht) meegroeien met ontwikkelingen van leveranciers (technologie) en wet- en regelgeving.

Onderwijsgebouwen

Wij hebben het economisch claimrecht op de onderwijsgebouwen voor primair, speciaal en voortgezet onderwijs. Na een wijziging van de onderwijswetgeving op 1 januari 2015 zijn alle schoolbesturen verantwoordelijk voor het totale onderhoud en aanpassingen aan schoolgebouwen. Wij zijn verantwoordelijk voor nieuwbouw, uitbreiding en vervangende nieuwbouw. Wij hebben een Integraal Huisvestingsplan gemaakt om onderwijshuisvesting te vervangen en te verduurzamen. Samen met de schoolbesturen hebben we de mogelijkheden onderzocht om een overeenkomst te sluiten tot doordecentralisatie van de uitvoering van de gemeentelijke zorgplicht voor onderwijshuisvesting. Dit heeft geresulteerd in het raadsbesluit van 21 november 2017 en 26 maart 2019 tot doordecentralisatie; in de periode van 2019 tot 2059 gaan in totaal 100 schoolgebouwen vervangen of vernieuwd worden. Meer hierover kunt u vinden in programma Onderwijs en Jeugd.